Begunstigers van onze vereniging
Vereniging
Historie
Donderdag 9 januari 2014 :Kastelein Taeke Uilkes Haaksma (1798-1840) :
één van de eerste Anjumers die een kaatspartij organiseerde.
In juli 1828 ( 15 jaren nadat de Fransen waren vertrokken ) verschijnt het volgende bericht :
Met consent van den Grietman van Oostdongeradeel gedenkt de Kastelein T. U. Haaksma,
in de Witte Zwaan te Anjum, op Zaturdag den 2 Augustus 1828, des namiddags ten 2 ure,
te laten Verharddraven :
Een fraai CHAISGEREID en HOOFDSTEL, door Paarden, die tot genoegen der keurmeesters zijn en geen prijs of premiegewonnen hebben.
Voorts zal dezelfde Kastelein, op Zondag den 3 augustus daaraanvolgende, des namiddags precies ten 3 ure, laten verkaatsen, Eenen fraaijen ZILVEREN BAL.
Een fraai CHAISGEREID en HOOFDSTEL, door Paarden, die tot genoegen der keurmeesters zijn en geen prijs of premiegewonnen hebben.
Voorts zal dezelfde Kastelein, op Zondag den 3 augustus daaraanvolgende, des namiddags precies ten 3 ure, laten verkaatsen, Eenen fraaijen ZILVEREN BAL.
"Het Grauwe Paard" is blijkbaar niet de enige herberg in het Anjum van zo ongeveer rond 1800. Al ver voor deze datum maken kranteberichten melding van herberg "De Zwaan". Februari 1779 verscheen de volgende advertentie :
De Procureur P. JILDERDA te Metslawier, zal op Zaturdagen den 13de, 20ste en 27ste
February 1779 by de 1ste, 2de en Finaale Palmslag telkens te 1 uur na Noen in de Zwaan te Anjum
publyk verkopen :
I - Twee en een tweede Pondemate Greide onder Anjum leggende, by de Moerfloot, belast met 26 Strs. Lands, en twee Flor. 5 Strs. en 11 Penn. Dyks Lasten.
II - Twee Pondemate beste Greide by de Kooy meede onder Anjum, belast met 21 Strs. Landsfloreen en één Flor. 18 Strs. 9 Penn. Dyk. Alles Breder volgens Biljetten.
I - Twee en een tweede Pondemate Greide onder Anjum leggende, by de Moerfloot, belast met 26 Strs. Lands, en twee Flor. 5 Strs. en 11 Penn. Dyks Lasten.
II - Twee Pondemate beste Greide by de Kooy meede onder Anjum, belast met 21 Strs. Landsfloreen en één Flor. 18 Strs. 9 Penn. Dyk. Alles Breder volgens Biljetten.
Het lijkt erop dat de beide kasteleins Taeke Pieters van der Herberg (Herberg Het Grauwe Paard) en Taeke Uilkes Haaksma (Herberg De Zwaan) het goed met elkaar konden vinden. Een bericht in augustus 1830 zegt het een en ander over hun samenwerking :
Met consent van den Heere Grietman en Assesoren van Oostdongeradeel, gedenkt
de Kastelein T.U. Haaksma, te Anjum, op Zaturdag den 7 Augustus 1830, des namiddags ten 2 ure,
te laten verharddraven :
Een fraai CHAISGEREID en HOOFDSTEL; alle Paarden zullen worden toegelaten die geen Stads Prijs noch Premie gewonnen hebben, en tot genoegen der Keurmeesters zijn.
En op dien zelfden dag gedenkt de Kastelein T.P. van der Herberg, aldaar, des middags ten 1 ure, te laten verkaatsen : Een fraaije ZILVEREN BAL.
Een fraai CHAISGEREID en HOOFDSTEL; alle Paarden zullen worden toegelaten die geen Stads Prijs noch Premie gewonnen hebben, en tot genoegen der Keurmeesters zijn.
En op dien zelfden dag gedenkt de Kastelein T.P. van der Herberg, aldaar, des middags ten 1 ure, te laten verkaatsen : Een fraaije ZILVEREN BAL.
Hieronder het gezin waarin Taeke Uilkes Haaksma is grootgeworden. Als oudste jongen kreeg (de tweede) Taeke de naam van zijn moeders vader. Uilke Klaases en Trijntje Taekes hebben tijdens hun leven de beide achternamen Haaksma en Toomsma aangenomen.
| Huwelijk in 1793 van Uilke Klaases (Haaksma) (1764-1826) en Trijntje Taekes (Toomsma) (1769-1826) | |||||
| Trijntje 1794-1879 | Taeke 1796 | Taeke 1798-1840 | Rinske 1801-1876 | Klaas 1803-1872 | Feike 1806-1835 |
In 1826 trouwt Taeke Uilkes Haaksma met Willemke Gosses Douma.
| Huwelijk van Taeke Uilkes Haaksma (1798-1840) en | |||||
| Willemke Gosses Douma (1794-1831) | Antje Gerrits Hofman (1803-1840) | ||||
| Uilke 1827-1840 | Minke 1829-1854 | Ids 1830-1894 | Sijke 1834-1865 | Gerrit 1836-1904 | Trijntje 1838 |
Uit een koopakte blijkt dat een jaar later (in 1827) het net getrouwde paar "huis en herberg, genaamd de Zwaan te Anjum" voor ƒ 2300 heeft gekocht. De verkopers waren Jelle Rinzes Holwerda en Trijntje Eelkes Holwerda beiden van Anjum.
Enkele jaren later is Anjum het toneel van de verkoop van de Holdinga Burgt. In januari 1831 verschijnen de volgende berichten :
Mr. F Witteveen, Notaris te Metslawier, zal, op Donderdag en Vrijdag
den 27 en 28 Januarij 1831, telkens des voormiddags ten 9 ure, op Holdinga
burgt onder Anjum, bij boelgoed tegen gereede betaling, presenteren te verkoopen :
Den geheelen INBOEDEL op gemelde Burgt aanwezig, bestaande in Meubelen en Huissieraden, waaronder onderscheidene Bedden met toebehooren, Kabinetten, Ledikanten, een aantal Tafeltinnen, verschillende Tafels, Pulpitums, groote en kleine Spiegels, een aantal Stoelen, Kagchels, eene menigte Glas- en Kristalwerk, Porselein, gemaakt Goud- en Zilverwerk, eene aanzienlijke kwantiteit Koper en Tin, benevens eene menigte en daaronder vele fraaije en pretieuse Portretten, Schilderijen en Teekeningen, eenige Mans- en Vrouwenkleederen en meer andere Goederen, te veel om nader te specificeren.
Zullende de Goederen gedurende drie dagen voor den verkoop door de gegadigden kunnen worden bezigtigd.
Den geheelen INBOEDEL op gemelde Burgt aanwezig, bestaande in Meubelen en Huissieraden, waaronder onderscheidene Bedden met toebehooren, Kabinetten, Ledikanten, een aantal Tafeltinnen, verschillende Tafels, Pulpitums, groote en kleine Spiegels, een aantal Stoelen, Kagchels, eene menigte Glas- en Kristalwerk, Porselein, gemaakt Goud- en Zilverwerk, eene aanzienlijke kwantiteit Koper en Tin, benevens eene menigte en daaronder vele fraaije en pretieuse Portretten, Schilderijen en Teekeningen, eenige Mans- en Vrouwenkleederen en meer andere Goederen, te veel om nader te specificeren.
Zullende de Goederen gedurende drie dagen voor den verkoop door de gegadigden kunnen worden bezigtigd.
Mr. F. WITTEVEEN, Notaris te Metslawier, daartoe door de Regtbank benoemd, zal,
op Zaturdag den 29 Januarij 1831, des morgens 10 ure, ten huize van Taeke Uilkes Haaksma,
Kastelein te Anjum, ten overstaan van het Vredegeregt, finaal presenteren te verkoopen :
1 - De oud adelijke BURGT, Holdinga Burgt genaamd, staande en gelegen te Anjum, bestaande in eene kapitale geheel uit het water opgetimmerde en zeer wel onderhoudene adelijke Huizinge geheel met Grachten omringd, voorzien van eenen Koepel en spitsen Toren, en bevattende een aantal Woon- en Slaapvertrekken, ruime Keuken, ruime Linnen-, Turf- en Provisiezolders, een aantal gewelfde Kelders, zijnde alles voorzien van de vereischte commoditeiten, eene ruime Binnenplaats, alwaar een Bleekveld met Put en Regenwatersbak, bevattende voorts spatieuse Boomgaarden, met eene menigte van fijne Vruchtboomen beplant en meerendeels met Grachten omringd, grooten Moestuin met Broeijerij, breede Singels, een Voorplein met eene zware en bewoonde Slotpoort voorzien, zijnde de Singels, enz., behalven eene menigte Kreupelhout, beplant met ongeveer 850 meest alle zware ipen, esschen, eiken, beuken en andere stamboomen. Deze verkoop zal plaats hebben in perceelen bij Biljetten gespecificeerd; zullende eerst de Gebouwen op sloping en afbraak en het Boomgewas van ieder perceel bij nader aan te wijzene gedeelten op roeijing, en alzoo als roerend goed, en de bloote grond van ieder perceel als onroerend goed worden geveild, en daarna de opstal en de grond van ieder perceel vereenigd en eindelijk alle de perceelen in massa als onroerend goed worden geveild. Waarop bij de provisionele toewijzing is geboden : Op de adelijke Huizinge ƒ 2976. Op de Slotpoort ƒ 235. Het Schuurtje ƒ 76. Het Boomgewas ƒ 2044. En op de bloote Grond ƒ 1450.
2 - Eene uitmuntende ZATHE en LANDEN, met HUIZINGE, SCHUUR, HORNLEGER en PLANTAGIE, de Huizinge geteekend met numero 2, groot naar naam en faam 27 bunder en ruim 92 v. roede Bouw- en Greidland, de Slotplaats genaamd, benevens drie STEMHUIZEN, geteekend met no. 3, 133, en 136, mede onder Anjum gelegen, en zulks in perceelen ( met regt van tezamenvoeging) bij biljetten omschreven. Waarop in perceelen geboden ƒ 18917. En op de Stemhuizen ƒ 490. Te aanvaarden, de perceelen tot Holdinga Burgt behoorende meerendeels dadelijk na de finale toewijzing; van het 2de perceel de Bouwlanden met uitzondering van eenige toezaaijing dadelijk na de finale toewijzing, de Greiden op St. Petri 1831, de Huizinge en Schuur c.a. den 12 Mei 1831, en de Stemhuizen den 12 Mei 1832. Uithoofde Holdinga Burgt c.a., slechts door den Rijdweg van de Dorpsvaart van Anjum is gescheiden, kan, ingeval van toewijzing op slooping en roeijing de afbraak en het boomgewas zeer geschikt te water worden vervoerd.
1 - De oud adelijke BURGT, Holdinga Burgt genaamd, staande en gelegen te Anjum, bestaande in eene kapitale geheel uit het water opgetimmerde en zeer wel onderhoudene adelijke Huizinge geheel met Grachten omringd, voorzien van eenen Koepel en spitsen Toren, en bevattende een aantal Woon- en Slaapvertrekken, ruime Keuken, ruime Linnen-, Turf- en Provisiezolders, een aantal gewelfde Kelders, zijnde alles voorzien van de vereischte commoditeiten, eene ruime Binnenplaats, alwaar een Bleekveld met Put en Regenwatersbak, bevattende voorts spatieuse Boomgaarden, met eene menigte van fijne Vruchtboomen beplant en meerendeels met Grachten omringd, grooten Moestuin met Broeijerij, breede Singels, een Voorplein met eene zware en bewoonde Slotpoort voorzien, zijnde de Singels, enz., behalven eene menigte Kreupelhout, beplant met ongeveer 850 meest alle zware ipen, esschen, eiken, beuken en andere stamboomen. Deze verkoop zal plaats hebben in perceelen bij Biljetten gespecificeerd; zullende eerst de Gebouwen op sloping en afbraak en het Boomgewas van ieder perceel bij nader aan te wijzene gedeelten op roeijing, en alzoo als roerend goed, en de bloote grond van ieder perceel als onroerend goed worden geveild, en daarna de opstal en de grond van ieder perceel vereenigd en eindelijk alle de perceelen in massa als onroerend goed worden geveild. Waarop bij de provisionele toewijzing is geboden : Op de adelijke Huizinge ƒ 2976. Op de Slotpoort ƒ 235. Het Schuurtje ƒ 76. Het Boomgewas ƒ 2044. En op de bloote Grond ƒ 1450.
2 - Eene uitmuntende ZATHE en LANDEN, met HUIZINGE, SCHUUR, HORNLEGER en PLANTAGIE, de Huizinge geteekend met numero 2, groot naar naam en faam 27 bunder en ruim 92 v. roede Bouw- en Greidland, de Slotplaats genaamd, benevens drie STEMHUIZEN, geteekend met no. 3, 133, en 136, mede onder Anjum gelegen, en zulks in perceelen ( met regt van tezamenvoeging) bij biljetten omschreven. Waarop in perceelen geboden ƒ 18917. En op de Stemhuizen ƒ 490. Te aanvaarden, de perceelen tot Holdinga Burgt behoorende meerendeels dadelijk na de finale toewijzing; van het 2de perceel de Bouwlanden met uitzondering van eenige toezaaijing dadelijk na de finale toewijzing, de Greiden op St. Petri 1831, de Huizinge en Schuur c.a. den 12 Mei 1831, en de Stemhuizen den 12 Mei 1832. Uithoofde Holdinga Burgt c.a., slechts door den Rijdweg van de Dorpsvaart van Anjum is gescheiden, kan, ingeval van toewijzing op slooping en roeijing de afbraak en het boomgewas zeer geschikt te water worden vervoerd.
En nog weer even later in 1832 het volgende :
Uit de hand te KOOP : Ongeveer 100 IPEN STAMBOOMEN, waaronder extra zware zijn; alsmede
een paar uit zerk gemaakte LEEUWEN; alles staande op de Singels Holdinga Burgt genaamd,
te Anjum. Te bevragen bij BEERT G. ZIJLSTRA, Wagenmaker te Anjum.
Vier maanden na de finale verkoping van de "Holdinga Burgt" overlijdt op 29 Mei 1831 Willemke Gosses Douma op 37 jarige leeftijd. Het echtpaar heeft op dat moment 3 kinderen.
Weduwnaar Taeke Uilkes maakte in 1833 een nieuwe start door in het huwelijk te treden met Antje Gerrits Hofman (afkomstig van Oostrum). Nadat er bij zijn tweede vrouw Antje Gerrits 3 kinderen waren geboren slaat het noodlot nog heviger toe.
Op 16 februari 1840 overlijdt Antje Gerrits Hofman op 37 jarige leeftijd. Geen 4 weken later op 15 maart 1840 overlijdt eveneens Taeke Uilkes Haaksma (41 jaar). Nog eens zes weken later op 26 april 1840 komt er een einde aan het leven van oudste zoon Uilke Taekes Haaksma op de leeftijd van 13 jaar.
Opmerkelijk genoeg verscheen, ongeveer een jaar daarvoor, het volgende bericht :
Mr F. Witteveen, Notaris te Metslawier, zal, op Donderdag den 24 Januarij 1839, des namiddags ten 3 ure,
finaal presenteren te verkoopen :
1. Eene hechte HUIZINGE, no. 51, en HERBERG, de Zwaan genaamd, bestaande in 3 Voorkamers en eene Achterkamer, Kelder, Regenbak, Put en verdere gerijfelijkheden, ruime SCHUUR, STALLING en ERVE, staande en gelegen in de Buurt te Anjum, waarin sedert lange jaren eene Herberg is gehouden, en door den stand zeer geschikt tot Winkel en andere Affaires, wordende door den mede-eigenaar Taeke U. Haaksma bewoond en gebruikt; den 12 Mei 1839 te aanvaarden; waarop geboden is ƒ 2000.
2. Een stuk BOUWLAND, gelegen aan de Buurt te Anjum, groot naar naam en faam 1 bunder en ruim 28 v. roede, bij dezelfden als eigenaar in gebruik; dadelijk na de finale toewijzing te aanvaarden; waarop geboden is ƒ 1207,50.
1. Eene hechte HUIZINGE, no. 51, en HERBERG, de Zwaan genaamd, bestaande in 3 Voorkamers en eene Achterkamer, Kelder, Regenbak, Put en verdere gerijfelijkheden, ruime SCHUUR, STALLING en ERVE, staande en gelegen in de Buurt te Anjum, waarin sedert lange jaren eene Herberg is gehouden, en door den stand zeer geschikt tot Winkel en andere Affaires, wordende door den mede-eigenaar Taeke U. Haaksma bewoond en gebruikt; den 12 Mei 1839 te aanvaarden; waarop geboden is ƒ 2000.
2. Een stuk BOUWLAND, gelegen aan de Buurt te Anjum, groot naar naam en faam 1 bunder en ruim 28 v. roede, bij dezelfden als eigenaar in gebruik; dadelijk na de finale toewijzing te aanvaarden; waarop geboden is ƒ 1207,50.
Bij de zoektocht naar eventuele nazaten van Taeke Uilkes Haaksma is verder gerechercheerd op Gerrit Taekes Haaksma, een zoon van Taeke Uilkes Haaksma en zijn tweede vrouw Antje Gerrits Hofman.
| Huwelijk in 1866 van Gerrit Taekes Haaksma (1836-1904) en Grietje Jacobs Eelkema (1839-1909) | |||||
| Taeke 1867-1867 | Taeke 1868-1903 | Aaltje 1870-1931 | Jacob 1872-1903 | Ids 1875-1958 | Eelke 1877-1947 |
Oudste zoon Taeke (wederom de tweede) trad in het huwelijk met Antje Bandstra.
| Huwelijk in 1893 van Taeke Gerrits Haaksma (1868-1903) en Antje Bandstra (1870-1956) | ||||
| Gerrit 1894-1937 | Jan 1895-1899 | Grietje 1898-1982 | Jan 1900-1916 | Jacob ("Grutte Jabik") 1902-1991 |
Van deze laatste familie valt te vermelden dat boerenarbeider Jan Taekes Haaksma (de tweede) op 16-jarige leeftijd om het leven kwam als gevolg van een ongeval met een op hol geslagen paard.
En zo komen we op een aantal bekenden uit Anjum en omgeving welke gerelateerd zijn aan bovenstaande families en dus nazaten zijn van kastelein Taeke Uilkes Haaksma :
| Jantje Kamminga | Pake Taeke Gerrits Haaksma 1868-1903. Vernoemd naar de beide niet oud geworden Jan Taekes Haaksma's. |
| Anne Zuidema | Beppe Aaltje Zuidema-Haaksma 1870-1931 |
| Alie en Afke Haaksma | Pake Ids Haaksma 1875-1958 |
| Ids Visser Lioessens | Pake Ids Haaksma 1875-1958 |
| Gerrit Haaksma Kastelein te Lioessens | Pake Gerrit Haaksma 1894-1937 |
| Sita Dijkstra Lauwersoog | Pake Gerrit Haaksma 1894-1937 |
| Pier Tilma Gediplomeerd kaatstrainer A | Beppe Grietje Kamminga-Haaksma 1898-1982 |
-
Enige opmerkingen :
- Volgens een kadestrale kaart uit 1832 was Herberg "De (witte) Zwaan" gesitueerd op dezelfde plaats waar vroeger Gjerryt Harms en Rennie woonden.
- Wanneer herberg "De Zwaan" rond 1840 wordt verkocht, is er ook sprake van
"Een stuk uitmuntend BOUWLAND, gelegen bij de Buurt te Anjum, groot naar
naam en faam 1 bunder en ruim 28 v. roede".
Landbouwer Gosse Douwes Douma, de schoonvader van Taeke Uilkes Haaksma ( eerste vrouw ), had in 1832 een stuk land in bezit op De Buurt. Gosse Douwes Douma overleed in 1837. Het is dus goed mogelijk dat Taeke Uilkes Haaksma dit land door erfenis in bezit heeft gekregen. - Naast het langgerekte stuk land van Meindert Visser aan de Singel op naar Oostmahorn ligt een ander eveneens langwerpig perceel. Dit land bestaat eigenlijk uit 2 gedeelten welke gescheiden zijn door een "slinke". Het deel gelegen aan de Skanserwei had, volgens het kadaster in 1832, Kastelein T. P. van der Herberg als eigenaar. Het zou dus zomaar kunnen zijn dat op dit land ooit kaatspartijen zijn gespeeld.
- Naast genoemd land van Kastelein T. P. van der Herberg ligt een nogal "hoog" stukje land eveneens aan de Skanserwei. Dit stuk land ( te herkennen aan een boom in de langsrichting ) was in 1832 ook in handen van eerdergenoemde landbouwer Gosse Douwes Douma. Het is dus ook mogelijk dat dit land ooit fungeerde als kaatsterrein.
- Een hornleger is de huisstede en het erf van een boerderij. Veelal was hieraan het stemrecht verbonden. Bij verdeling van een boerenbedrijf was het dus van belang om het hornleger te bezitten, aangezien alleen aan dit deel het stemrecht verbonden was, ook als het huis al was afgebroken. In de 17e en 18e eeuw behoorde het opkopen van hornlegers tot de oligarchische praktijken. Toen in 1748 werd bepaald dat er voortaan een huis op moest staan, werd dit voorschrift vaak ontdoken door er een "STEMHUIS" op te bouwen. Hieraan kwam in 1795 een einde toen stemrecht en grondbezit werden gescheiden.
Muziekkeuze :
Uit al die genoemde jaartallen kan worden afgeleid dat in de 18e en 19e eeuw de gemiddelde levensverwachting een stuk lager lag dan tegenwoordig. Uit het volgende blijkt dat in die tijd ziekte en ongeluk in alle lagen van de bevolking voorkwam.
W. A. Mozart (1756-1791) en zijn vrouw Constanze Weber kregen 6 kinderen van wie er slechts 2 volwassen werden. De componist werd zelf maar 35 jaar.
De persoonlijke tegenslag weerhield hem echter niet van het componeren van zijn elfde sonate in A groot. Hierbij het derde deel genaamd Rondo Alla Turca (1783).
De uitvoering wordt verzorgd door een koperkwintet met trompet, piccolotrompet, trombone, hoorn en bas.